Để có một bức ảnh đẹp, một chiếc máy ảnh tốt là chưa đủ, kỹ năng và thói quen của người chụp mới là yếu tố quyết định. Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao ảnh của mình trông không được như ý, dù đã đầu tư thiết bị? Rất có thể bạn đang vô tình mắc phải những thói quen xấu phổ biến. Hãy cùng điểm qua 7 lỗi sai kinh điển và cách khắc phục để nâng tầm tay nghề quay phim chụp ảnh của mình.
1. Lấy nét sai chủ thể
Đây là lỗi nghiêm trọng nhất, khiến bức ảnh mất đi hoàn toàn giá trị và gần như không thể “cứu” được bằng hậu kỳ.
- Thói quen xấu: Phụ thuộc hoàn toàn vào chế độ lấy nét tự động (Autofocus) của máy, để máy tự quyết định điểm nét. Máy có thể sẽ lấy nét vào vật thể có độ tương phản cao hơn ở hậu cảnh thay vì chủ thể bạn muốn.
- Cách khắc phục: Chủ động chọn điểm lấy nét (Single-Point AF) và đặt nó vào đúng vị trí quan trọng nhất (thường là mắt của chủ thể). Trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc chủ thể ít tương phản, đừng ngại chuyển sang lấy nét thủ công (Manual Focus) và sử dụng các tính năng hỗ trợ như Focus Peaking.
2. Phông nền lộn xộn, gây mất tập trung
Người mới thường chỉ chú tâm vào chủ thể mà quên đi hậu cảnh. Một phông nền rối rắm với nhiều chi tiết thừa sẽ làm người xem mất tập trung và giảm giá trị của bức ảnh.
- Thói quen xấu: Chụp ngay mà không quan sát và dọn dẹp hậu cảnh.
- Cách khắc phục:
- Thay đổi góc chụp: Di chuyển vài bước sang trái, phải hoặc hạ thấp góc máy có thể loại bỏ hoàn toàn những vật thể không mong muốn.
- Sử dụng khẩu độ lớn: Mở khẩu độ lớn (ví dụ: f/1.8, f/2.8) để xóa phông, làm mờ hậu cảnh và nổi bật chủ thể.
- Đến gần chủ thể hơn: Tiến lại gần để chủ thể chiếm phần lớn khung hình, tự động loại bỏ bớt phông nền.
3. Đường chân trời bị nghiêng
Một đường chân trời nghiêng ngả trong ảnh phong cảnh ngay lập tức tạo cảm giác mất cân bằng, khó chịu cho người xem và làm bức ảnh trông thiếu chuyên nghiệp.
- Thói quen xấu: Không chú ý đến các đường thẳng trong khung hình khi chụp.
- Cách khắc phục:
- Bật lưới (Grid): Hầu hết các máy ảnh và điện thoại đều có tính năng hiển thị lưới. Hãy dùng nó để căn chỉnh đường chân trời và các đường kiến trúc cho thẳng.
- Sử dụng thước cân bằng điện tử: Nhiều máy ảnh có tính năng này để đảm bảo độ cân bằng tuyệt đối.
- Chỉnh sửa hậu kỳ: Đây là cách cứu cánh cuối cùng, sử dụng công cụ Crop & Straighten trong các phần mềm như Lightroom, Photoshop.
4. Lạm dụng ISO cao gây nhiễu (Noise)
Trong điều kiện thiếu sáng, việc tăng ISO là cách đơn giản nhất để làm sáng ảnh, nhưng nó cũng là con dao hai lưỡi. ISO quá cao sẽ làm ảnh bị nhiễu hạt (noise), mất chi tiết và màu sắc bị bệt.
- Thói quen xấu: Thấy ảnh tối là ngay lập tức đẩy ISO lên cao.
- Cách khắc phục:
- Mở khẩu độ lớn hơn: Sử dụng ống kính có khẩu độ lớn để thu được nhiều ánh sáng hơn.
- Giảm tốc độ màn trập: Nếu chủ thể đứng yên, hãy giảm tốc độ màn trập và sử dụng chân máy (tripod) để tránh rung máy.
- Tìm nguồn sáng tốt hơn: Di chuyển đến nơi có nhiều ánh sáng hơn hoặc sử dụng đèn flash rời.
5. Xử lý hậu kỳ quá đà
Hậu kỳ giúp bức ảnh trở nên hoàn hảo hơn, nhưng lạm dụng nó sẽ phản tác dụng, khiến ảnh mất đi vẻ tự nhiên và trông giả tạo.
- Thói quen xấu: Kéo các thanh trượt (độ bão hòa, độ tương phản, độ nét) lên mức tối đa. Chỉnh da mẫu quá mịn, mất hết chi tiết.
- Cách khắc phục: Luôn tâm niệm rằng hậu kỳ là để nâng cao chứ không phải để thay đổi bức ảnh. Hãy chỉnh sửa một cách tinh tế, luôn so sánh ảnh trước và sau để đảm bảo màu sắc và chi tiết vẫn giữ được sự tự nhiên.
6. Thiết lập sai thông số cơ bản
Không hiểu rõ về “tam giác phơi sáng” (ISO, khẩu độ, tốc độ màn trập) là một rào cản lớn.
- Thói quen xấu: Luôn chụp ở chế độ Auto hoàn toàn, không hiểu tại sao ảnh lúc thì mờ nhòe, lúc thì quá tối hoặc quá sáng.
- Cách khắc phục: Dành thời gian học về các chế độ ưu tiên khẩu độ (A/Av) và ưu tiên tốc độ (S/Tv). Thực hành nhiều để hiểu mối quan hệ giữa các thông số và ảnh hưởng của chúng đến bức ảnh cuối cùng.
7. Không vệ sinh ống kính
Đây là lỗi đơn giản nhưng lại rất nhiều người mắc phải. Bụi, dấu vân tay, hay vết ố trên ống kính sẽ làm giảm độ tương phản, độ nét và có thể tạo ra những vệt sáng lạ trong ảnh.
- Thói quen xấu: Không bao giờ kiểm tra và lau ống kính trước khi chụp.
- Cách khắc phục: Tập thói quen kiểm tra ống kính trước mỗi buổi chụp. Trang bị một bộ vệ sinh cơ bản bao gồm bóng thổi bụi, bút lau lens và khăn vi sợi.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Làm sao để thực hành các kỹ thuật này?
Cách tốt nhất là hãy ra ngoài và chụp thật nhiều. Chọn một lỗi sai bạn hay mắc phải và tập trung khắc phục nó trong một buổi chụp. Lặp lại quá trình này với các lỗi khác.
Có cần máy ảnh đắt tiền để chụp ảnh đẹp không?
Không. Một người có kỹ năng tốt hoàn toàn có thể tạo ra bức ảnh xuất sắc với một chiếc máy ảnh cơ bản. Thiết bị chỉ là công cụ, kỹ năng và tư duy hình ảnh mới là yếu tố quyết định.
Hậu kỳ có thực sự cần thiết không?
Với nhiếp ảnh kỹ thuật số, hậu kỳ là một bước gần như không thể thiếu. Nó giúp tinh chỉnh lại màu sắc, ánh sáng và bố cục để bức ảnh gần với ý đồ của tác giả nhất. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải chỉnh sửa một cách có chừng mực.
Lời kết
Nhiếp ảnh là một hành trình học hỏi không ngừng. Việc nhận ra và từ bỏ những thói quen xấu là bước tiến quan trọng nhất giúp bạn nâng cao tay nghề. Thay vì đổ lỗi cho thiết bị, hãy tập trung vào việc trau dồi kỹ năng và tư duy. Chúc bạn sớm tạo ra những bức ảnh mà mình hằng mong ước